تاثیر پلی ساکاریدها بر سلامتی چیست؟

پلی ساکارید چیست؟

سابقه استفاده از گیاهان و ترکیبات زیست فعال آن ها برای به هزاران سال قبل برمی گردد. وجود مطالعات فراوران مبنی بر اثر این ترکیبات در پیش گیری و درمان بعضی بیماری ها، توجه محققین را به استخراج ترکیبات زیست فعال از منابع گیاهی جلب کرده است. این نوع خصوصیات در ترکیبات گیاهی به ویتامین ها، لیپیدها، ترکیبات فنلی، پروتئین ها و پلی ساکاریدها برمی گردد که در میان آن ها پلی ساکاریدها به دلیل تنوع ساختاری و ترکیبی می توانند منجر به عملکردهای فیزیولوژیکی متفاوتی نسبت به سایر ترکیبات گیاهی باشند. طبق مطالعات انجام شده در مدل سیستم های آزمایشگاهی و یا مدل های انسانی و حیوانی، پلی ساکاریدهای استخراج شده از منابع گیاهی دارای اثرات ضدویروسی، تقویت سیستم ایمنی، اثر ضد سرطانی، اثر آنتی اکسیدانی، محافظت کبدی، اثر ضد لخته کنندگی، اثر ضد التهابی، فعالیت خون سازی و اثر پریبیوتیکی می باشند

پلی ساکاریدهای پریبیوتیک،ترکیبات غیرقابل هضمی هستند که از طریق تحریک انتخابی رشد یا تغییر فعالیت برخی از میکروب های موجود در روده بزرگ، اثر مثبتی بر سلامتی میزبان دارند .پریبیوتیک ها به تنهایی و یا همراه با پروبیوتیک ها (سینبیوتیک) می توانند اثراتی هم چون کاهش میزان کلسترول خون، اثر بر متابولیسم قند در بدن، افزایش جذب موادمعدنی، کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سرطان روده بزرگ داشته باشند علاوه بر این ،پلی ساکاریدها به دلیل دارا بودن ساختار متخلخل ،قادر به جذب آب و چربی در شبکه خود هستند و بنابراین از این طریق می توانند بر پایداری و اصلاح بافت های غذایی و یا دارویی موثر باشندهم چنین ،خصوصیت جذب آب و چربی پلی ساکاریدها به لحاظ فیزیولوژیکی بسیار مهم است زیرا از این طریق می توانند در کنترل چاقی یا کنترل وضعیت چربی خون و بهبود وضعیت سلامتی موثر باشند . به همین دلیل استخراج پلی ساکاریدهای زیست فعال از منابع جدید به عنوان یکی از موضوعات به روز بسیاری از محققین است.

توزیع و تنوع ساختار پلی ساکاریدها در طبیعت

توزیع و تنوع ساختار پلی ساکاریدها در طبیعت بسیار پیچیده و گسترده است. نشاسته، سلولز، پکتین، کیتوزان، زایلوگلوکان،β  گلوکان، زانتان، آرابینو زایلان،کاراجینان، اینولین، آگار و صمغهای گیاهی ، از جمله پلی‌ساکاریدهای رایج یافت شده در ترکیب گیاهان هستند. بسته به ماهیت پلیمریزه شدن قندهای ساده (گلوکز، گالاکتوز، فروکتوز، مانوز و غیره)، پلی‌ساکاریدها به دو گروه تقسیم می‌شوند:

1- همو پلی‌ساکاریدها که حاوی تنها یک نوع واحد قندی هستند مانند نشاسته، زایلان، گالاکتان و فروکتان و…

2- هترو پلی‌ساکاریدها که حاوی دو یا بیش از دو نوع واحدهای قندی هستند مانند پکتین. گرچه هترو پلی‌ساکاریدهای متعددی رایج هستند، هضم، سوخت و ساز و محصول نهایی تولید شده از پلی‌ساکاریدها به ماهیت قند و پیوند کوالان بین واحدهای تشکیل دهنده یک زنجیره پلی‌ساکارید پیچیده بستگی دارد.

بنابراین، همان طور که اشاره شد، برخی از پلی‌ساکاریدها توسط آنزیمهای دستگاه گوارش انسان هضم شده و در روده کوچک جذب می شوند ولی، بسیاری از پلی‌ساکاریدهای پیچیده به هضم اسیدی و آنزیمی در شیره معده و روده مقاوم اند و تنها توسط میکرواورگانیسم‌ها در روده تخمیر می‌شوند. جمعیتهای میکروبی متعددی قادر به هضم این پلی‌ساکاریدهای پیچیده غیرقابل هضم توسط انسان بوده و در نتیجه متابولیتهایی تولید میکنند که می‌توانند با سلولهای میزبان وارد واکنش شده و بر سلولها و نهایتاً کل سوخت و ساز بدن تأثیر بگذارند. هرچند، برخی پلی‌ساکاریدها به دلیل پیچیدگی زیاد ساختاری همچنان در برابر هضم توسط آنزیمهای گوارشی و میکروبها مقاوم هستند و در نتیجه در پایان فرایند گوارش به شکل مواد دفعی از بدن خارج می‌شوند.

امروزه پلی ساکاریدها از منابع مختلف مانند گیاهان و برخی قارچ ها یا علف ها و گیاهان دریایی جداسازی شده و خصوصیات زیست فعال آن ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. به دلیل تنوع ساختاری و عملکردی پلی ساکاریدها حتی در یک منبع گیاهی، گرایش زیادی در محققین برای یافتن پلی ساکاریدهای جدید در منابع مختلف با خصوصیات عملکردی و زیست فعالی جدید و مضاعف وجود دارد.

هیدروکلوئیدهای پلی ساکاریدی در کاربردهای داروسازی ،قدمت تاریخی طولانی دارد .از جنبه های بسیار جالب این مواد، نقش آنها در دسترس قرار دادن دارو در معالجه زخم، در تشخیص ودرمان سرطان ، پیشگیری و معالجه بیماریهای باکتریایی و ویروسی می باشد.

پلی ساکاریدهای موسیلاژی از نظرساختمانی یک گروه متنوع از درشت مولکولهای زیستی بادامنه ی وسیعی ازخواص فیزیکوشیمیایی راتشکیل می دهندکه پایه واساس کاربردهای متفاوت درزمینه ی پهناوردارویی وپزشکی وصنعتی می باشند.

اثر ضد تومور

پلی ساکارید ها دارای فعالیت ضد تومور هستند و به طور مستقیم سلول های تومور را نمی کاهند. در عوض، آنها سیستم ایمنی بدن را فعال می کنند و ایمنی را بهبود می یابند. پلی ساکارید ها می توانند ماکروفاژها را افزایش دهند یا توانایی فاگوسیتیک خود را افزایش دهند، واکنش های حساسیت دیر هنگام را افزایش دهند تا سیستم ایمنی بدن خود را به اثرات ضد سرطان مانند لنتینان و پلی ساکارید های لیسیم بهبود بخشند. فعالیت ضد تومور پلی ساکاریدها همراه با منابع فراوان، استفاده از آنها در زمینه سرطان را یک زمینه تحقیقاتی ارزشمند برای تحقیق بیشتر ما می داند.

اثر هیپوگلیسمی

پلی ساکارید ها می توانند به طور موثر حفظ و محافظت از سلول های جزیره، افزایش ترشح انسولین، مهار گلوکونوژنز و کاهش میزان قند خون، و ترویج استفاده از گلوکز برای تغییر متابولیسم گلوکز به منظور جلوگیری و درمان قطعی قند خون بطور موثر باشند. پلی ساکارید ها همچنین می توانند سطح کلسترول و تری گلیسیرید را در خون کاهش دهند تا میزان چربی خون کاهش یابد و میزان بروز بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد که یک تنظیم کننده عالی از جمعیت سه نفره است.